Gia công bản mã

Trong cơ khí, xây dựng, ít nhiều chúng ta thường nghe đến thuật ngữ bản mã, thép bản mã, Cừ sắt (cách gọi theo miền Nam). Vậy bản mã là gì ? ứng dụng ra sao? Được chế tạo như thế nào? Trong bài viết này Thọ An xin mời các bạn cùng tìm hiểu về bản mã và một vài khía cạnh liên quan đến “cuộc sống” của bản mã.

1. Bản mã là gì ?

Bản mã (GUSSET PLATE), thép bản mã hay cừ sắt là một chi tiết cơ khí, được gia công theo các hình dạng kích thước khác nhau thường là hình chữ nhật, hình thang… với kích thước chiều dày khác nhau thường từ 2-20mm và có thể được tạo các lỗ tròn, lỗ oval để xỏ bu lông khi sử dụng liên kết bu lông.

2. Ứng dụng của bản mã.

Bản mã được sử dụng rộng rãi trong xây dựng, cơ khí để liên kết hệ thống dầm cột, các kết cấu thép (trong nhà thép tiền chế), thi công móng nhà, định hình khung bu lông neo móng hoặc rất nhiều cấu trúc xây dựng khác trong thực tế.

Ứng dụng bản mã trong thực tế

Bản mã được sử dụng ở các vị trí khớp nối, điểm uốn cong hoặc mối liên kết rời rạc để hỗ trợ việc chuyển ứng suất giữa các chi tiết tham gia vào kết nối từ đó, giúp tăng cường mối nối và lực bám giữa chúng.

Có nhiều phương pháp cố định bản mã, trong đó phổ biến nhất là cố định bằng đinh tán, bulong, hàn hoặc ép.

3. Thiết kế bản mã.

Bản mã thường có thiết kế khá đơn giản như hình chữ nhật, hình thang, hình tam giác cũng có khi hình tròn, trên bản mã thường được gia công các lỗ tròn, lỗ oval phù hợp với liên kết bu lông, đinh tán.

Nhìn chung, hình dạng, kích thước và độ dày của bản mã sẽ phụ thuộc rất lớn vào thiết kế dầm cột, lực và tải trọng của kết cấu thép sao cho nó có thể chứa được hết các đường hàn liên kết thanh dàn (chiều dài đường hàn, cách bố trí bulong ốc vít) và góc giữ cạnh bản mã với trục thanh không nhỏ hơn 15 độ để đảm bảo sự truyền lực từ thanh vào bản mã.

4. Các phương pháp gia công bản mã.

Hiện nay với sự phát triển của khoa học công nghệ, việc gia công bản mã trở nên đơn giản hơn với năng suất hơn với độ chính xác rất cao.

Có thể kể tơi 04 phương pháp gia công bản mã phổ biến như sau:

Cắt bản mã bằng phương pháp cắt hơi (Oxy – gas)

Đây là phương pháp cắt bản mã đã được sử dụng từ rất lâu, có thể nói đó là phương pháp gia công thép đầu tiên khi ngành thép ra đời. Oxy-Gas có thể cắt được những tấm thép rất dày, điều này phụ thuộc vào người sử dụng điều chỉnh van khí Oxy nhiều hay ít. Tuy nhiên, khi cắt thép tấm bằng phương pháp này thường có một điểm bạn cần chú ý đó là độ vát của vật liệu cắt. Cụ thể, khi cắt với độ dày càng lớn thì độ vát cũng sẽ càng cao

Cắt bản mã bằng phương pháp plasma

Với nguyên tắc sử dụng tia Plasma sinh ra từ điện cực của đầu cắt Plasma, sử dụng nhiệt độ của tia Plasma nóng chảy vật liệu cắt và dòng khí thổi vật liệu nóng chảy ra khỏi vật liệu tạo thành đường cắt. Phương pháp này có ưu điểm là tốc độ cắt nhanh do vậy năng suất cao, giá thành rẻ nhưng nhược điểm là độ chính xác đường cắt không cao, vết cắt lớn, cạnh cắt không được sắc nét, thường được sử dụng cắt những bản mã lớn, không yêu cầu độ chính xác và tính thẩm mỹ cao.

Cắt bản mã bằng phương pháp laser.

Cắt laser là phương pháp sử dụng chùm tia laser chiếu trực tiếp lên bề mặt chi tiết để truyền nhiệt vào bên trong, gây ra sự chuyển biến pha làm chảy hoặc làm bộc hơi phần chi tiết bị tiếp xúc để tạo ra các khoảng rỗng trên bề mặt chi tiết.

Mặt cắt bằng laser có ưu điểm là cho độ chính xác và tính thẩm mỹ cao, ảm bảo độ chính xác đến 99% không bị cháy biên dạng nên không cần phải xử lý lại như phương pháp Plasma.

Cắt bản mã bằng phương pháp cắt tia nước.

Cắt bằng tia nước là quá trình sử dụng áp lực tia nước ở áp xuất cực lớn để cắt và gia công phôi mẫu. Thông số vết cắt rất nhỏ khoảng 1 mm và rất mịn. Đường kính lỗ nhỏ nhất có thể cắt được là 1,5mm. Phương pháp này còn được gọi là gia công bằng thuỷ động lực học.

Do cắt bằng tia nước nên gần như trong quá trình cắt không sản sinh ra nhiệt lượng, làm biến dạng vật liệu cắt. Tuy nhiên chi phí vận hành máy móc và chi phí gia công khá mắc so với các phương pháp khác.

Phương pháp này thường chỉ sử dụng để cắt những chi tiết yêu cầu độ chính xác và thẩm mỹ rất cao nên không thường được sử dụng trong cắt bản mã.